Samorząd terytorialny w Polsce bez wątpienia pochwalić się może długą historią, sięgającą czasów po pierwszej wojnie światowej. Aby ostatecznie dotrzeć do dzisiejszej formy, samorząd musiał przejść trudną i nierzadko skomplikowaną drogę. Książka „Sto lat samorządu. Sto lat niepodległości” ukazuję historyczną ewolucję zmian w strukturze administracji samorządowej pozwalając lepiej zrozumieć współcześnie funkcjonujący ustrój administracji oraz jego genezę.

Publikacja wpisuje się w uroczyste obchody setnej rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości w 1918 roku. Data ta nie jest przypadkowa, gdyż to właśnie w odradzającej się po wojnie Rzeczpospolitej jedną z dziedzin, która koniecznie wymagała dobrej organizacji na poziomie państwowym, było stworzenie silnego i dobrze funkcjonującego samorządu terytorialnego. Od niego zależało bowiem sprawne funkcjonowanie państwa, które budziło się do życia. Przed I wojną światową administracyjny podział Polski był bardzo zróżnicowany.

Druga Rzeczpospolita przyjęła trójstopniowy podział administracyjno-terytorialny przejmując zaborczy podział na powiaty i gminy. Podział na 16 województw miał charakter historyczny, odzwierciedlał on bowiem dawny podział między państwami zaborczymi. Do zmiany granic części województw doszło dopiero w latach 1938-1939. Plany i marzenia o dalszym rozwoju samorządu terytorialnego zostały zniweczone przez wybuch II wojny światowej. Polska Rzeczpospolita Ludowa również nie była przychylna idei samorządu. Trzeba było czekać lat 90. XX wieku, by samorząd w Polsce mógł powrócić do pełni swojego funkcjonowania i by móc przeprowadzić reformę administracyjną kraju dostosowaną do potrzeb.

Opracowanie „Sto lat samorządu. Sto lat niepodległości” w sposób pełny i rzetelny przedstawia i analizuje zmiany zarówno idei jak i praktyki w odniesieniu do funkcjonowania samorządu terytorialnego w Polsce w latach 1918-2018. Książka niesie ze sobą nie tylko wymiar poznawczy, ale także praktyczny, który pozwala zrozumieć funkcjonowanie dziedziny, bez której nie wyobrażamy sobie dzisiaj Polski.

Dzieje i sposób funkcjonowania samorządu terytorialnego w Polsce zostały przedstawione chronologicznie w pięciu obszernych rozdziałach.
Książka powstała z inicjatywy Narodowego Instytutu Samorządu Terytorialnego.