Zaangażowanie przedstawicieli Związku Powiatów Polskich w proces legislacyjny realizowane jest na wielu płaszczyznach.

Część aktywności skupiona jest wokół dyskutowanych i formułowanych stanowisk, które następnie kierowane są do adresatów – najczęściej instytucji państwowych, ale także do konkretnych klubów parlamentarnych, czy parlamentarzystów.

W poszczególnych regionach stanowiska o charakterze wojewódzkim kierowane są także do instytucji i władz regionalnych (co czynią bezpośrednio przewodniczący Konwentów Powiatów poszczególnych województw).

Kolejny obszar aktywności to analiza projektów aktów prawnych dotyczących jednostek samorządu terytorialnego trafiających do konsultacji społecznych. Projekty te podlegają szczegółowej analizie przez prawników i ekspertów Biura ZPP, którzy w konsekwencji przygotowują stosowne opinie prawne kierowane do instytucji centralnych.

Kluczowym miejscem walki o interes samorządów jest praca nad projektami aktów prawnych przesyłanych na posiedzenia Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego.

Aktywność w procesie legislacyjnym to także czynne uczestnictwo przedstawicieli i ekspertów ZPP w posiedzeniach komisji sejmowych i senackich, gdzie wymieniane są poglądy i wprowadzane zmiany w projektach aktów prawnych.

Warto także wspomnieć o analizach aktów prawnych prowadzonych w ramach komisji tematycznych funkcjonujących przy Związku Powiatów Polskich, a także w ramach innych komitetów, w tym monitorujących i sterujących zewnętrzne programy pomocowe.