Europoseł Jan Olbrycht zaprosił do rozmów o Krajowym Planie Odbudowy przedstawicieli samorządów, posłów, senatorów oraz przedstawicieli organizacji skupiających polskie samorządy, w tym Związek Powiatów Polskich, Unię Metropolii Polskich, Związek Miast Polskich oraz Górnośląsko-Zagłębiowską Metropolię GZM. W rozmowach udział wzięli również przedstawiciele Komisji Europejskiej, Komitetu Regionów UE oraz niezależni eksperci.

Podczas spotkań online, które odbyły się: 12 lutego, 12 i 26 marca br., zgłoszonych zostało wiele konstruktywnych i ważnych uwag oraz opinii dotyczących przedstawionego przez Rząd RP projektu Krajowego Planu Odbudowy. Najważniejsze zgłoszone postulaty podczas debaty Jan Olbrycht ujął w swoim podsumowaniu cyklu webinariów „Konkretnie. O Europie”.

Podkreślił w nim, że Krajowy Plan Odbudowy powinien kłaść nacisk na uruchamianie lokalnych potencjałów, mobilizowanie nowych aktywności gospodarczo-społecznych służących odbudowie gospodarki. Nie powinien natomiast zastępować publicznych środków krajowych do realizacji bieżących zadań.

- Unia Europejska, reagując na kryzys pandemiczny stworzyła Fundusz Odbudowy (Next Generation EU), wspomagający państwa członkowskie. Stoimy przed szansą pozyskania ogromnych środków w ramach różnych instrumentów tego funduszu. Szczególnie istotnym  będzie Krajowy Plan Odbudowy (KPO), w ramach którego Polska może pozyskać blisko 60 mld euro – mówi Jan Olbrycht.

Główne postulaty dotyczące Krajowego Planu Odbudowy:

• Obiektywność i rzetelność w podziale środków
  Doświadczenia z zakresu przyznawania środków w ramach Rządowego Funduszu Inwestycji Lokalnych, wskazują na uznaniowe wspieranie projektów.
• Brak rzetelnych i sprawdzonych informacji
  Samorządy i organizacje podkreślały słaby przepływ informacji dotyczący wielu aspektów zatwierdzania i konstruowania KPO.
  Nie wiadomo czy rząd planuje wykorzystanie tylko grantów czy również pożyczek. Decyzja odnośnie udziału w środkach pożyczkowych może zapaść później, jednak będzie to wymagało korekty całego planu.
  Brak informacji na jakich zasadach będzie się odbywało refinansowanie działań (od lutego 2021r.).
  Wiele pytań wzbudza również 30% rezerwa - czy rząd ją umieści w planie, na jakiej zasadzie podzieli?
• Sposób zatwierdzenia dokumentów o takim znaczeniu powinien być przedmiotem debaty sejmowej oraz szerokich i poważnych konsultacji społecznych.
• Brak kluczowych elementów
  W KPO brak rozdziału analizującego wpływ planowanych interwencji na wzmocnienie odporności gospodarczej, społecznej i instytucjonalnej, który jest jednym z obowiązkowych elementów planu. Ważne jest nie tylko udostępnienie, ale możliwość odniesienia się do niego na etapie konsultacji społecznych.
  Nie określono wskaźników pozwalających stwierdzić osiągnięcie zakładanych celów programu.
• Konsultacje – rzeczywisty proces czy formalna fikcja? Czy zgłaszane uwagi znajdą swoje odzwierciedlenie w programie? Ile ze zgłoszeń zostanie uwzględnionych? Czy zostaną w ogóle rozpatrzone?
• Przedmiotowe podejście do samorządów
  50% inwestycji publicznych jest realizowanych przez samorządy (ekspertyzy Komitetu Regionów). Nie da się skutecznie wdrożyć tego narzędzia na poziomie inwestycji publicznych, jeżeli samorządy i władze lokalne nie będą w ten proces bardzo mocno włączone.
• Pomijanie, wykluczenie dużych samorządów.
  Aby zrealizować cele zawarte w KPO, potrzebne są działania zlokalizowane w miastach.
  Mamy do czynienia z dyskryminacją miast wojewódzkich w wielu obszarach tematycznych. Szczególnie niezrozumiałe jest to w zakresie środków przeznaczonych na zieloną transformację i niskoemisyjną mobilność gdzie planuje się wykluczenie wsparcia rozwoju miejskiego transportu szynowego. To właśnie duże miasta emitują najwięcej gazów cieplarnianych, a ich mieszkańcy najbardziej odczuwają skutki zmian klimatycznych. Bez ich wsparcia osiągniecie zakładanych przez UE celów jest praktycznie niemożliwe. (Stanowisko Unii Metropolii Polskich z 11 marca 2021).
• Centralizacja - większość zadań ma być realizowana przez podmioty centralne – ministerstwa lub nowe podmioty. Łącznie to ponad 20 podmiotów centralnych. Uwzględniając konieczność szybkiego tempa realizacji programu to założenie jest wysoce ryzykowne.
  Pula środków jest tak znacząca, że powinna dawać możliwość skoku rozwojowego, uodpornić kraj przed przyszłymi kryzysami. I takich działań brakuje w planie. To muszą być działania wyprzedzające, nie na miarę obecnych czasów, ale przyszłościowe, perspektywiczne.
  Reformy są zapowiadane chwytliwymi tytułami, jednak brak treści i założeń.

30 kwietnia mija czas złożenia projektu KPO do Komisji Europejskiej.