Początkiem czerwca Ministerstwo Edukacji i Nauki przedstawiło swoją propozycję uregulowania zasad współdziałania organu nadzoru pedagogicznego oraz organu prowadzącego.

Mowa o projekcie nowelizacji ustawy Prawo oświatowe (UD 228), której założenia zostały opisane w Wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów. 

Rola jednostek samorządu terytorialnego jako organów prowadzących publiczne szkoły i placówki zostaje drastycznie zmarginalizowana i sprowadzona do obowiązku ponoszenia odpowiedzialności finansowej za decyzje, jakie będą podejmowali kuratorzy oświaty.

Prerogatywa do wyboru dyrektora, decydowanie o utworzeniu zespołu szkół, możliwość odwołania nauczyciela ze stanowiska dyrektora szkoły lub placówki to tylko przykładowe wyliczenie kompetencji które będą przysługiwały kuratorom oświaty. Biorąc pod uwagę zadania, które kuratorzy wykonują już na podstawie obowiązujących przepisów prawa (decydowanie o sieci szkół/przedszkoli, o likwidacji/przekształceniu szkół lub placówek), projektowana nowelizacja jest całkowitym zaprzeczeniem roli i zadań jakie w związku z kształtowaniem lokalnej polityki oświatowej wykonują jednostki samorządu terytorialnego. Stanowi także odebranie wspólnotom samorządowym możliwości decydowania, o tak istotnej sferze zadań publicznych, jaką jest oświata. W kontekście zasad funkcjonowania jednostek samorządu terytorialnego projekt przedłożony przez Ministra Edukacji i Nauki godzi zaś w zasadę samodzielności samorządów oraz konstytucyjną zasadę subsydiarności.

Proponowane przez resort edukacji rozwiązania, są nie do zaakceptowania, także biorąc pod uwagę skalę niedofinansowania zadań oświatowych. Pomimo bowiem, że wysokość części oświatowej subwencji ogólnej wzrasta to wzrost ten nie jest adekwatny do realnego wzrostu wydatków ponoszonych w oświacie. Najlepszym tego dowodem jest udział subwencji oświatowej w pokryciu wydatków bieżących, który w przypadku wszystkich poziomów jednostek samorządu terytorialnego rokrocznie spada. W przypadku powiatów ziemskich w latach 2010-2019 wskaźnik ten zanotował spadek o 10 p.p. W tym też okresie wysokość środków wydatkowanych ogółem przez samorządy powiatowe na oświatę z innych dochodów własnych niż część oświatowa subwencji ogólnej wzrosła o 39%. W samym roku 2019 samorządy powiatowe, wydatkowały na oświatę z innych dochodów własnych niż subwencja oświatowa ponad 2,2 mld zł, natomiast w roku 2015 było to ponad połowę mniej.

Z zaproponowanym kierunkiem nie zgadza się Związek Powiatów Polskich, który wziął sprawy w swoje ręce i przygotował projekt zmian w przepisach ustawy - Prawo oświatowe, który ma na celu ucywilizowanie oraz uporządkowanie kompetencji pomiędzy organem prowadzącym a organem nadzoru pedagogicznego, w myśl zasady sprawowania nadzoru nad jednostkami samorządu terytorialnego wynikającej z art. 171 ust. 1 Konstytucji RP. Z projektem można zapoznać się poniżej. 

W tej sprawie Związek Powiatów Polskich zwrócił się także do Ministra Michała Cieślaka. Jednymi z zasadniczych zadań jakie zostały przekazane Ministrowi Michałowi Cieślakowi od 6 października 2020 r. jest tworzenie warunków do działania i rozwoju samorządu terytorialnego oraz promowanie, upowszechnianie i propagowanie idei samorządowej. Dlatego też w kontekście proponowanej przez resort edukacji nowelizacji ZPP liczy na wsparcie oraz współpracę ze strony Pana Ministra w obronie słusznych interesów jednostek samorządu terytorialnego. 

Do Pana Ministra został także przekazany projekt zmian w Prawie oświatowym opracowany przez Związek Powiatów Polskich z nadzieją, że jako pożądany przez jednostki samorządu terytorialnego, projekt ten znajdzie aprobatę Pana Ministra i zostanie wykorzystany w dalszych pracach legislacyjnych.