Członkowie Zarządu Związku Powiatów Polskich spotkali się na wideokonferencji, by omówić kwestie najistotniejsze dla powiatów. Wśród wiodących tematów znalazły się: zmiany w systemie ochrony zdrowia, edukacja, subwencja rozwojowa oraz finanse samorządowe.

Spotkaniu przewodniczył Prezes Zarządu ZPP, Andrzej Płonka.

W wideokonferencji wziął także udział Józef Neterowicz, Ekspert ds. Energii Odnawialnej Związku Powiatów Polskich. Zwrócił uwagę na rosnące ceny energii i możliwości wykorzystania źródeł energii opartych na biomasie.

Wiceprezes Zarządu ZPP, Jan Grabkowski przekazał informację z posiedzenia zespołu doraźnego Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego. Tematami podjętymi podczas spotkania były finanse samorządowe, oświata i system opieki zdrowotnej. Omówiono m.in. planowane podwyżki płac w szpitalach, sytuację związaną z pacjentami z Ukrainy czy przekazywane środki w związku z przyjmowaniem uchodźców. Na maj zaplanowano też spotkanie dotyczące prawa budowlanego.

W sprawach najistotniejszych z punktu widzenia powiatów mówił również Zastępca Dyrektora Biura ZPP, Grzegorz Kubalski. Poinformował, że 16 i 17 maja Związek Powiatów Polskich będzie gospodarzem dorocznego zgromadzenia Europejskiej Konfederacji Władz Lokalnych Szczebla Pośredniego (CEPLI), które tym razem odbędzie się w Krakowie. To wydarzenie bardzo istotne, ponieważ po raz pierwszy odbędzie się w Polsce. Należy też pamiętać, że będzie ono miało miejsce w specyficznych warunkach geopolitycznych. Swoją obecność potwierdziła istotna część ważnych organizacji partnerskich w ramach CEPLI, czyli odpowiedników Związku Powiatów Polskich z innych krajów, takich jak Hiszpania, Francja czy Włochy. Wydarzenie podzielone zostało na dwie części – pierwszego dnia odbędzie się Zgromadzenie Ogólne dotyczące spraw formalnych, natomiast drugiego dnia odbędzie się część merytoryczna, poświęcona roli władz lokalnych szczebla pośredniego w celu zwiększania odporności państwa na stojące przed nim wyzwania, jakimi są pandemia i wojna. Konferencja 17 maja będzie miała charakter otwarty.

Grzegorz Kubalski przedstawił również najnowszą publikację z cyklu Analiz samorządowych (pisaliśmy o niej tutaj - przyp. red.), której przy współautorstwie Macieja Czajkowskiego poświęcił temat skuteczności rekompensowania ubytku dochodów z udziału w PIT przez część rozwojową subwencji ogólnej. Wyniki przedstawione przez autorów publikacji jednoznacznie wskazują jednak, że część rozwojowa subwencji ogólnej nie stanowi właściwego mechanizmu wyrównywania strat z tytułu zmniejszenia się wydajności udziałów w PIT jako źródeł dochodów. Grzegorz Kubalski wyjaśnił również mechanizm działania części rozwojowej subwencji ogólnej.

Trzecią poruszoną kwestią były tematy podejmowane podczas ostatniego posiedzenia Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego. Dyskusja dotyczyła niezbędnych zmian w Programie Inwestycji Strategicznych w ramach funduszu Polski Ład – ci, którzy z różnych powodów nie zdążyli wystartować z programem na początku, obecnie napotykają na bardzo duże problemy wynikające ze wzrostu kosztów realizacji inwestycji oraz braku chęci ze strony podmiotów do podjęcia się realizacji inwestycji. Na ten moment nastąpiło przedłużenie terminu ważności promes wstępnych. To jednak nie zmieni całej sytuacji. Podczas Komisji Wspólnej omawiano też kwestię uchodźców z Ukrainy i edukacji dzieci. Na posiedzeniu Komisji Wspólnej podjęto też sprawę aktualizacji opłat za wydawane dowody rejestracyjne czy prawa jazdy, ale jak się okazuje problem jest szerszy – dotyczy również Wojewódzkich Ośrodków Ruchu Drogowego i stacji kontroli pojazdów. Jednostki te ponoszą coraz większe koszty. Rząd nie wykazuje jednak zainteresowania co do uregulowania tych kwestii. Ponownie podniesiona została też kwestia koronera. Strona zapewniła o przesłaniu szczegółowych odpowiedzi na uwagi ZPP. Strona samorządowa podniosła również sprawę konieczności wprowadzenia rozwiązań legislacyjnych dotyczących uznawania orzeczeń wydanych przez organy ukraińskie dotyczących osób z niepełnosprawnościami. Obecnie pomysł rządu zakłada, że osoby te muszą przejść ponownie cały proces orzekania.

Kwestie dotyczące edukacji przekazała Katarzyna Liszka-Michałka, radczyni prawna ZPP. Zaznaczyła, że bieżący i najbliższy rok szkolny może okazać się dużym wyzwaniem ze względu na toczące się i planowane prace legislacyjne. Prezydent podpisał nowelizację ustawy Karta Nauczyciela, która dotyczy podwyżek dla nauczycieli od 1 maja. Do 30 czerwca samorządy będą zobowiązane wypłacić te podwyżki. Ustawa przewiduje w tym celu dodatkowe środki w subwencji oświatowej. Środki te nie zostały jeszcze przekazane samorządom. Podwyżki wpływają też na wysokość części oświatowej subwencji ogólnej, dlatego konieczne będzie zaktualizowanie kwot dotacji przekazywanych innym podmiotom prowadzącym jednostki oświatowe na terenie samorządu. Drugą istotną ustawą jest nowelizacja ustawy o systemie oświaty, która dotyczy wprowadzenia standardu zatrudnienia specjalistów. Sejm i Senat nie podzieliły obaw, które komunikował wcześniej Związek Powiatów Polskich odnośnie do możliwości znalezienia na rynku pracy takiej liczby specjalistów przez szkoły i samorządy. Ustawa ma zacząć obowiązywać od 1 września. Do zaopiniowania w ramach KWRiST trafił też projekt nowelizacji ustawy Karta Nauczyciela. To pokłosie rozmów, które toczyły się w ramach Zespołu ds. statusu zawodowego pracowników oświaty. Projekt skupia się głównie na zmianach w systemie awansu zawodowego nauczycieli. W założeniu będą dwa stopnie awansu – nauczyciel mianowany i dyplomowany. Wpłynie to na wysokość wynagrodzenia osoby przygotowującej się do zawodu. Niewykluczone, że duża dyskusja pojawi się również w temacie finansowania szkół nie samorządowych, szczególnie szkół niepublicznych – do Sejmu został skierowany poselski projekt nowelizacji ustawy o finansowaniu zadań oświatowych, który przewiduje zmiany w finansowaniu szkół niepublicznych. Kwestie edukacji dotyczą również uczniów z Ukrainy. Został przygotowany senacki projekt zmian w ustawie o pomocy obywatelom Ukrainy w kontekście edukacji. Jednak Ministerstwo Edukacji i Nauki dość jednoznacznie wyraziło negatywną opinię. Minister Przemysław Czarnek i Paweł Szefernaker zapowiedzieli rozpoczęcie prac strony rządowej i samorządowej nad wypracowaniem rozwiązań z zakresu edukacji dla obywateli z Ukrainy. Prace miały ruszyć w maju. Z tej przyczyny, 4 maja ZPP przeprowadził spotkanie konsultacyjne z powiatami dotyczące zmian, które mogłyby usprawnić realizowanie zadań w tym zakresie. Udział wzięło ok. 100 osób – przedstawicieli samorządów i oświaty. Dyskusje dotyczyły oceniania uczniów, klasyfikowania, promowania uczniów, zasad tworzenia oddziałów przygotowawczych, funduszu pomocy. Będą podejmowane dalsze rozmowy z resortem edukacji na ten temat.

Nie zabrakło również tematu systemu opieki zdrowotnej. Przedstawiła go Bernadeta Skóbel, kierowniczka Działu Monitoringu Prawnego i Ekspertyz ZPP. Odbyło się spotkanie w ramach Rady do spraw Ochrony Zdrowia przy prezydencie RP. Podczas spotkania ZPP reprezentował Wiceprezes Zarządu, poseł Tadeusz Chrzan oraz Bernadeta Skóbel. Przedmiotem spotkania była ocena przez członków rady ustawy o modernizacji i rozwoju szpitalnictwa. Ocena przez wszystkich uczestników spotkania była negatywna. Podczas spotkania poinformowano o nowej wersji projektu ustawy, który ma się pojawić niebawem. Odbyło się też spotkanie w Ministerstwie Zdrowia, w którym udział wzięli: Ogólnopolski Związek Pracodawców Szpitali Powiatowych, Związek Powiatów Polskich, Minister Zdrowia Adam Niedzielski, Prezes NFZ oraz Prezes Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji. Tematem spotkania była kwestia podwyżek w podmiotach leczniczych. Zasadniczym problemem jest to, w jaki sposób środki zostaną przekazane do podmiotów leczniczych. Ministerstwo prawdopodobnie będzie chciało przekazać środki w formie tzw. transzy na PESELE. Jest to sposób niekorzystny dla podmiotów leczniczych. Co więcej, system związany z przekazywaniem strumienia pieniędzy na podwyżki jest o tyle niekorzystny, że w rozporządzeniu dotyczącym ogólnych warunków umów jest paragraf mówiący o tym, że każda późniejsza podwyżka wyceny świadczeń czy taryf jest zaliczana na poczet wcześniej wypłaconych środków na podwyżki w ramach odrębnego strumienia pieniędzy.

Członkowie zarządu sygnalizowali też inne, bieżące tematy. Wśród nich znalazły się finanse samorządowe, a także kwestie związane z infrastrukturą.