Ogólnopolskie organizacje samorządowe, wchodzące w skład Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego, w tym Związek Powiatów Polskich, zwróciły się do przewodniczących Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej oraz Komisji Finansów Publicznych Sejmu RP - w związku z zaplanowanym na 6 czerwca br. połączonym posiedzeniem Komisji, na którym ma być rozpatrzone sprawozdanie Podkomisji dotyczące rządowego projektu ustawy nowelizującej ustawę o regionalnych izbach obrachunkowych (druk 1409), o odrzucenie zaproponowanej w sprawozdaniu Podkomisji zmiany 4 w brzmieniu:

4) art. 5 otrzymuje brzmienie:
„Art. 5. 1. Izby kontrolują gospodarkę finansową, w tym realizację zobowiązań podatkowych oraz zamówienia publiczne podmiotów, o których mowa w art. 1 ust. 2, na podstawie kryterium zgodności z prawem, gospodarności i rzetelności.

2. Kontrola gospodarki finansowej jednostek samorządu terytorialnego w zakresie zadań administracji rządowej, wykonywanych przez te jednostki na podstawie ustaw lub zawieranych porozumień, dokonywana jest także z uwzględnieniem kryterium celowości.”

Przepis w takim brzmieniu będzie niezgodny z art. 171 Konstytucji RP, który stanowi, że:

„1. Działalność samorządu terytorialnego podlega nadzorowi z punktu widzenia legalności.
2. Organami nadzoru nad działalnością jednostek samorządu terytorialnego są Prezes Rady Ministrów i wojewodowie, a w zakresie spraw finansowych regionalne izby obrachunkowe.”

Wniosek jest dodatkowo umotywowany faktem, iż proponowana zmiana jest odejściem od treści projektu nowelizacji, uzgodnionej przez Komisję Wspólną Rządu i Samorządu Terytorialnego. Zdaniem Strony Samorządowej KWRiST należy utrzymać stan obecny, który brzmi:

„Art. 5. 1. Izby kontrolują gospodarkę finansową, w tym realizację zobowiązań podatkowych oraz zamówienia publiczne podmiotów, o których mowa w art. 1 ust. 2, na podstawie kryterium zgodności z prawem i zgodności dokumentacji ze stanem faktycznym.

2. Kontrola gospodarki finansowej jednostek samorządu terytorialnego w zakresie zadań administracji rządowej, wykonywanych przez te jednostki na podstawie ustaw lub zawieranych porozumień, dokonywana jest także z uwzględnieniem kryterium celowości, rzetelności i gospodarności.”

Połączone posiedzenie Komisji Samorządu Terytorialnego oraz Finansów Publicznych 6 czerwca br. przyjęło sprawozdanie podkomisji, w którym utrzymano niekonstytucyjny zapis rozszerzający kryteria nadzoru JST przez RIO o gospodarność i rzetelność. Zignorowano wniosek ogólnopolskich organizacji JST o odrzucenie tego punktu. Za tym antysamorządowym zapisem głosowali posłowie PiS, w tym m.in.: Anna Milczanowska (b. prezydent Radomska), Tadeusz Cymański (b. burmistrz Malborka), Andrzej Kosztowniak (b. prezydent Radomia) i Wojciech Murdzek (b. prezydent Świdnicy).