Na ostatnim posiedzeniu zespołu ds. obszarów miejskich Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego strona samorządowa dopytywała przedstawicieli resortów rozwoju i administracji, kiedy dopuszczą powstawanie nowych związków metropolitalnych. Z kolei strona rządowa przedstawiła założenia doskonalenia mechanizmu Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych.

ZIT plus

Polska jest krajem członkowskim UE, który w najbardziej zaawansowanym stopniu realizuje tzw. wymiar terytorialny polityki spójności. A jedynym krajem, który w pełnej skali wykorzystuje nowy instrument tej polityki, jakim są Zintegrowane Inwestycje Terytorialne. Na wdrażanie tego mechanizmu w Polsce łącznie zaangażowane jest ponad 6 mld euro. Rząd zdecydował, że ZIT będzie wykorzystywany w polskiej polityce regionalnej nadal. Jednym z wielu priorytetów Strategii na rzecz odpowiedzialnego rozwoju jest wykorzystanie potencjału największych polskich aglomeracji. Postanowiono, iż w perspektywie najbliższych lat (do 2020) mechanizm ZIT zostanie udoskonalony. Tak, aby mógł być efektywniej wykorzystywany jeszcze w obecnym okresie polityki spójności, ale również po jego zakończeniu. Koncepcji rozwoju ZIT – jak każdemu ze 180 priorytetów strategii – nadano formułę tzw. projektu strategicznego. Nazwano go „ZIT+” a jego celem jest optymalizacja realizacji tego instrumentu oraz wypracowanie modelu jego wdrażania w przyszłym okresie. Do pierwszego kwartału przyszłego roku najważniejsze jest zwiększenie efektywności wdrażania ZIT, jego całościowa ocena (ministerstwo rozwoju w październiku zleci ekspertyzę ewaluacyjną) oraz wypracowanie zasad stosowania po roku 2020. W drugim kroku przygotowana ma być koncepcja zmian prawnych, umożliwiających sprawną współpracę JST, które realizować będą ten mechanizm w przyszłości. Założono, że będą mogły go wdrażać trwałe partnerstwa terytorialne w obrębie miejskich obszarów funkcjonalnych, stosujące ZIT obecnie.

Kiedy nowe związki metropolitalne?

Przedstawiciele resortu rozwoju podkreślali na posiedzeniu zespołu ds. obszarów miejskich, że rozwiązania stosowane w ramach polityki spójności oraz w ramach krajowej polityki regionalnej należy zintegrować z rozwiązaniami stosowanymi w ramach krajowego systemu administracyjnego. Stąd przy wypracowaniu rekomendacji stosowania ZIT resort rozwoju będzie współpracował z resortem administracji. Przedstawiciele tego ostatniego byli dopytywani przez stronę samorządową, kiedy MSWiA dopuści tworzenie nowych związków metropolitalnych, tj. kiedy przedstawi projekty ustaw o związkach metropolitalnych w kolejnych województwach. Tym bardziej, ze takie projekty, bazujące na obowiązującej ustawie dla metropolii górnośląsko-zagłębiowskiej, przedstawiają sami zainteresowani samorządowcy. Dopytywali o to przedstawiciele stowarzyszenia Obszar Metropolitalny Gdańsk-Gdynia-Sopot. Zarówno wiceminister Sebastian Chwałek, jak i dyrektor departamentu administracji publicznej w MSWiA Grzegorz Ziomek nie powiedzieli niczego nowego. Deklarowali, że są za wykorzystaniem do wsparcia rozwoju terytorialnego różnych instrumentów. Przypominali to, co mówili przy procedowaniu w Sejmie ustawy dla metropolii górnośląsko-zagłębiowskiej – że z funkcjonowania jej rozwiązań w praktyce zostaną wyciągnięte wnioski dla wypracowania rozwiązań dla innych obszarów metropolitalnych. I podkreślali, że na wnioskowanie jest jeszcze za wcześnie.

Tło: aktualizacja polityki regionalnej, strategii krajowych oraz systemu zarządzania rozwojem kraju

Do aktualności o pracach nad rozwiązaniami dla największych aglomeracji miejskich, warto dodać istotny kontekst. Jak już informowaliśmy, ministerstwo rozwoju przystąpiło do aktualizacji Krajowej strategii rozwoju regionalnego. To kluczowy dokument określający cele, zasady i instrumenty krajowej polityki regionalnej, obowiązujący zarówno rząd, jak i samorząd terytorialny. Trwają prace eksperckie nad wypracowaniem kluczowych elementów: definicji i sposobu określania rodzajów obszarów, wobec których następować ma interwencja państwa (rządu i samorządu terytorialnego) - obecnie są różne typy obszarów strategicznej interwencji; mechanizmów podejmowania tej interwencji oraz roli poszczególnych podmiotów (głównie rządu i jednostek samorządu terytorialnego) i ich wzajemnych relacji.